Diagnostyka i leczenie zaćmy

Zaćma to bardzo często występująca choroba oczu. Nazywana także kataraktą oznacza stan zmętnienia soczewki oka. Choroba ta może mieć różne formy. Wyróżniamy m.in. zaćmę starczą, zaćmę młodzieńczą oraz zaćmę wikłającą. Może to więc być choroba wrodzona oraz choroba nabyta. Najczęściej występująca formą choroby jest jednak zdecydowanie zaćma starcza. W artykule dokładniej opisujemy co to jest zaćma, na czym polega jej diagnostyka oraz w jaki sposób można ją leczyć.

Co to jest i jak często występuje zaćma?

Zaćma oka, czyli zmętnienie jego soczewki, może występować na skutek starzenia się organizmu człowieka i towarzyszących temu zaburzeń metabolicznych, na skutek przebytych urazów lub np. w wyniku przyjmowana niektórych preparatów i leków, np. kortykosteroidów. W niektórych przypadkach zaćma ma jednak charakter wrodzony. Według WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia, zaćma jest jedną z najczęstszych przyczyn upośledzenia wzroku. Z kolei według prowadzonych statystyk, zabiegi operacyjne, które wykonuje się w celu usunięcia zaćmy są najczęściej wykonywanymi zabiegami okulistycznymi w Polsce i przeprowadza się ich aż około 3 tysięcy na milion mieszkańców. Co ciekawe, na Zachodzie Europy i w Stanach Zjednoczonych takich zabiegów wykonuje się aż dwukrotnie więcej.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, doradca klientów z firmy Poland Optical, czyli jednego z największych w Polsce dystrybutorów urządzeń okulistycznych i optycznych: Diagnostyka i leczenie zaćmy zależy od tego, z jaką postacią tej choroby ma się do czynienia. Nieco inaczej bowiem wyglądają objawy zaćmy starczej i  inaczej wyglądają przyczyny ich powstawania, a inaczej oba te elementy prezentują się w zaćmie wrodzonej oraz w zaćmie wikłającej. Metoda leczenia konkretnej postaci zaćmy także zależy od tego, jakie są objawy zaćmy, przyczyny jej powstania oraz w jakim momencie została zdiagnozowana.

Poniżej prezentujemy dokładniejsze opisy objawów, diagnostyki i leczenia zaćmy starczej, zaćmy wrodzonej oraz zaćmy wikłającej.

Objawy i metody leczenia zaćmy starczej

Najczęściej występującym rodzajem zaćmy jest zaćma starcza. Rozróżnia się aż trzy jej rodzaje, czyli zaćmę korową, zaćmę podtorebkową czaszowatą oraz zaćmę jądrową. Każda z tych postaci katarakty jest zlokalizowana w innej części soczewki:

• Zaćma korowa to zmętnienie soczewki zlokalizowane w jej powierzchniowych warstwach. Częste objawy tej postaci zaćmy to zaburzona ostrość widzenia oraz podwójne widzenie.
• Zaćma podtorebkowa czaszowata to zmętnienie tylnej torebki soczewki. Ta postać katarakty ma powolny przebieg, ale jednocześnie też ma dosyć nasilone objawy, łącznie z rozszczepieniem światła i towarzyszącym temu tzw. olśnieniom.
• Zaćma jądrowa to zmętnienie występujące w samym jadrze soczewki. Także przebiega powoli, ale nie zaburza ostrości widzenia, tylko powoli doprowadza do krótkowzroczności.

Diagnostyka zaćmy starczej najczęściej jest przeprowadzana poprzez wykonanie badania okulistycznego z zastosowaniem lampy szczelinowej, po wcześniejszym podaniu pacjentowi preparatu rozszerzającego źrenice. Zaćmę diagnozuje się po rozpoznaniu białej źrenicy, która jest związana ze zmętnieniem soczewki oka.

Metodę leczenia zaćmy starczej dobiera się w zależności od tego, jak szybko została zdiagnozowana. Szybko wykryta katarakta może być leczona farmakologicznie, aplikowanymi do gałek ocznych w postaci kropli środkami przeciwkataraktowymi. W przypadku zaćmy rozwiniętej, która obejmuje już całą soczewkę, konieczne jest jednak przeprowadzenie leczenia operacyjnego, czyli chirurgicznego usunięcia zaćmy i wszczepienie pacjentowi sztucznej soczewki.

Co to jest zaćma wrodzona i jak się ją leczy?

Zaćma młodzieńcza to postać choroby, która pojawia się już w momencie narodzin lub zaczyna rozwijać się jeszcze w pierwszych latach życia. Najczęstszymi przyczynami zaćmy wrodzonej są różnego typu anomalie chromosomalne i metaboliczne. Najprawdopodobniej również na powstanie zaćmy wrodzonej u dziecka wpływ mogą mieć też niektóre leki, które  w trakcie ciąży są przyjmowane przez matkę. Zaćma wrodzona także może mieć różne postacie. Najczęstsze to: zaćma jądrowa (znajdująca się w centralnej części soczewki), zaćma całkowita (która jest na całej soczewce), zaćma biegunowa przednia i tylna, zaćma torebkowa przednia i tylna, zaćma błoniasta (która pojawia się na skutek przerwanej ciągłości torebki soczewki) oraz zdecydowanie najczęściej diagnozowana zaćma warstwowa, która znajduje się w położonym na obwodzie jądrze soczewki.

Zaćma wrodzona najczęściej jest diagnozowana podczas sprawdzania przyczyn nienaturalnego zachowania dziecka, m.in. oczopląsu, odruchu oczno-palcowego, częstego uciskania oka pięścią lub palcami, lub złego poruszania się podczas nauki chodzenia. W niektórych przypadkach zaćma wrodzona jest diagnozowana u dziecka dopiero w wieku szkolnym. Leczenie zaćmy wrodzonej zawsze jest operacyjne. Im szybciej wykona się taką operację, tym lepiej dla późniejszego prawidłowego rozwoju dziecka.

Zaćma wikłająca

Ostatnim rodzajem zaćmy jest zaćma wikłająca. Ta postać katarakty może wystąpić na skutek przebiegu różnych chorób oczu. Najczęściej są to różnego typu stany zapalne oczu, odwarstwienia siatkówki oraz jaskra. W niektórych przypadkach zaćma wikłająca może powstać na skutek przebiegu chorób ogólnoustrojowych, najczęściej cukrzycy. W przypadku jaskry wikłającej, podobnie jak w jaskrze wrodzonej, stosowane jest wyłącznie leczenie operacyjne.