Wszczepienie soczewki fakijnej – stała metoda korekcji wad wzroku

Wady refrakcji, czyli krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm, to bardzo powszechne zaburzenia dotyczące narządu wzroku. Nie zalicza się ich do chorób – są jedynie konsekwencją nieprawidłowości w budowie anatomicznej oka. Mimo to potrafią być bardzo uciążliwe i znacznie obniżać komfort życia. Nieskorygowana wada wzroku uniemożliwia wiele aktywności, a nawet przy odpowiedniej korekcji (okularowej lub soczewkami kontaktowymi) może stanowić duże ograniczenie, np. przekreślić marzenie o pracy w służbach mundurowych. Dzięki rewolucyjnej metodzie, jaką jest wszczepienie soczewek fakijnych, problem wady wzroku można rozwiązać na zawsze.

Co to jest soczewka fakijna?

Najistotniejszą cechę, która wyróżnia nowoczesne soczewki na tle innych dostępnych metod korekcji wad wzroku, oddaje ich nazwa. Wywodzące się z greki słowo fakós oznacza… soczewkę. Określenie „soczewka fakijna” może wydawać się pleonazmem, ale nim nie jest – pierwszy z jej członów odnosi się do sztucznej soczewki korekcyjnej, a drugi – do soczewki oka pacjenta. W okulistyce słowo „fakijny” dotyczy oka, które ma naturalną soczewkę. Mianem afakii określa się stan, w którym oko jest – z jakiejś przyczyny – tej soczewki pozbawione. Nawet jeśli naturalna soczewka zostanie zastąpiona sztuczną.

Soczewka fakijna zatem to taka sztuczna soczewka, która współpracuje z naturalną. Zostaje doszczepiona do oka, by wpłynąć na działanie jego układu optycznego, a tym samym na mechanizm refrakcji („przetwarzania” promieni światła na obraz), który przy wadach wzroku jest zaburzony. Zabieg wszczepienia soczewki fakijnej nie wiąże się więc z modyfikacją struktur oka – ścięciem rogówki (jak przy laserowej korekcji wzroku), co może spowodować jej osłabienie, czy usunięciem naturalnej soczewki, w związku z czym oko traci zdolność akomodacji. Co więcej, opisywana procedura jest całkowicie odwracalna – umieszczoną wewnątrzgałkowo soczewkę można w każdej chwili usunąć albo – jeśli zajdzie taka potrzeba – wymienić na inną.

Jak wygląda soczewka fakijna?

Soczewka fakijna przypomina nieco soczewkę kontaktową. To niewiele większa od tęczówki „płytka” wykonana z biokompatybilnego collameru – elastycznego materiału na bazie naturalnego kolagenu, co sprawia, że jest dobrze tolerowany przez oko. Soczewka fakijna jest bardzo cienka, więc korzystanie z niej nie wiąże się z żadnym dyskomfortem – pacjent nie ma uczucia obecności ciała obcego w oku. Soczewka jest niewidoczna i niewyczuwalna zarówno dla niego, jak i dla osób z jego otoczenia.

Poza tym soczewki fakijne mogą mieć takie cechy, jak dobrej jakości soczewki okularowe czy kontaktowe:

• wysoką przezierność i niski współczynnik odbicia światła,
• zdolność redukcji efektu olśnienia i właściwości antyrefleksyjne,
• wbudowany filtr promieniowania UVA i UVB.

Collamer jest materiałem bardzo trwałym. Szacuje się, że wykonane z niego soczewki fakijne mogą zachować swoje właściwości nawet przez 50 lat. Biorąc pod uwagę, że zabieg wszczepienia takich soczewek wykonuje się zwykle w 3-4 dekadzie życia, nie trzeba ich nigdy wymieniać, o ile zmianie nie ulegnie wada wzroku pacjenta.

Dla kogo przeznaczone są soczewki fakijne?

Soczewki fakijne dedykowane są przede wszystkim osobom z dużymi wadami refrakcji, w przypadku których korzystanie z innych metody korekcji jest trudne (np. wymaga noszenia okularów z grubymi, ciężkim soczewkami) lub wręcz niemożliwe (takie osoby nie kwalifikują się do laserowej korekcji wzroku). W praktyce – o ile nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań – z nowoczesnych soczewek korzystać mogą osoby:

• z krótkowzrocznością w zakresie od –0,5 do –20 dioptrii,
• z dalekowzrocznością w zakresie od +0,5 do +10 dioptrii,
• z astygmatyzmem do +6 dioptrii.

Powyższe parametry dotyczą wspomnianych już soczewek fakijnych Visian ICL. Produkty różnych marek nieznacznie różnią się między sobą zakresami korekcji.

Czy istnieją soczewki fakijne do korekcji starczowzroczności?

Starczowzroczność, nazywana też presbiopią, to zaburzenie refrakcji spowodowane spadkiem zdolności akomodacji naturalnej soczewki oka, jaki nieuchronnie następuje z wiekiem, niezależnie od istniejących wcześniej wad wzroku. Przypadłość ta objawia się z nieostrym widzeniem przedmiotów znajdujących się w niewielkiej odległości, czyli tzw. syndromem za krótkich rąk. Do 60 roku życia problem ten rozwiązać można, wszczepiając pacjentowi soczewki fakijne do korekcji starczowzroczności. U starszych osób wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia zaćmy, więc wskazana jest raczej wymiana naturalnej soczewki na sztuczną.

Kto nie kwalifikuje się do wszczepienia soczewek fakijnych?

Choć soczewki fakijne korygują bardzo szeroki zakres wad refrakcji, nie wszyscy dotknięci nimi pacjenci mogą skorzystać z tej metody. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest nieustabilizowana wada wzroku. Nie powinna ona ulec zmianie o więcej niż 0,5 dioptrii w ciągu roku przed kwalifikacją do zabiegu. Dlatego zabiegu nie wykonuje się u osób poniżej 21 roku życia, u których parametry układu optycznego oka mogą ulec zmianie ze względu na trwający rozwój.

Do zabiegu mogą nie zakwalifikować się także osoby:

• z nieodpowiednią budową anatomiczną oka (np. zbyt małą głębokością komory przedniej),
• ze schorzeniami narządu wzroku (np. jaskrą) lub po przebytych operacjach okulistycznych,
• cierpiące na przewlekłe schorzenia ogólnoustrojowe, np. cukrzycę (nieustabilizowaną), nowotwory, choroby autoimmunologiczne, choroby tkanki łącznej,
• z rozrusznikiem serca,
• w ciąży lub w okresie karmienia piersią.

Przeciwwskazania do zabiegu nie stanowi cienka rogówka ani zespół suchego oka – częste przyczyny dyskwalifikacji z laserowej korekcji wzroku.

Na czym polega wszczepienie soczewki fakijnej?

Soczewki fakijne wszczepia się w trybie ambulatoryjnym, czyli jednodniowym. Pobyt w placówce trwa 2-3 godziny, sam zabieg – około 15 minut. Zoperować można tylko jedno oko lub oba jednocześnie. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, więc jest całkowicie bezbolesny.

Po podaniu kropli znieczulających specjalista zakłada rozwórkę, która zapobiega przymknięciu powiek. Następnie wykonuje niewielkie (około 2 mm) nacięcie w rogówce, przez które wszczepia zwiniętą soczewkę fakijną pomiędzy tęczówkę a soczewkę naturalną. Soczewka rozwija się samoistnie.

Po zabiegu lekarz podaje do oka antybiotyk i zakłada opatrunek, który przez dobę ma chronić naruszoną rogówkę przed działaniem czynników zewnętrznych. Rana pooperacyjna jest tak niewielka, że nie wymaga szycia. Efekty zabiegu pacjent może odczuć niemal natychmiast. Pełna stabilizacja wzroku następuje po kilku tygodniach. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko.

Jak przebiega rekonwalescencja po wszczepieniu soczewki fakijnej

Po zabiegu pacjent może od razu wrócić do domu i do większości swoich codziennych aktywności. Przez pierwszą dobę powinien zrezygnować z takich czynności, jak praca przy komputerze czy oglądanie telewizji. Po zdjęciu opatrunku musi przez 3-4 tygodnie zażywać przepisane przez lekarza krople przeciwzapalne i chronić oczy przed podrażnieniem – nie pocierać ich, ostrożnie zażywać kąpieli, unikać ekspozycji na promieniowanie UV, zrezygnować z robienia makijażu, wizyt w saunie i na basenie itp. Należy też zaniechać wytężonego wysiłku fizycznego, choć nie ma przeciwwskazań do umiarkowanej aktywności. Wielu pacjentów na drugi dzień po zabiegu powraca do pracy, o ile pozwala na to jej charakter.

Korzyści z wszczepienia soczewek fakijnych

Podsumowując, wszczepienie soczewek fakijnych ma bardzo wiele zalet:

• zapewnia bardzo wyraźne widzenie, nawet przy wysokich wadach refrakcji,
• pozwala na stałe zrezygnować z noszenia okularów czy soczewek kontaktowych,
• nie wiąże się z ingerencją w naturalne struktury oka (zabieg jest odwracalny),
• nie wymaga długiego okresu rekonwalescencji,
• nie jest obciążone dużym ryzykiem powikłań.

Za wadę tej metody korekcji wzroku można uznać dość wysoką cenę. Koszt operacji jednego oka to obecnie około 8000 zł – może wahać się w zależności od renomy placówki czy doświadczenia chirurga. Zabieg nie jest refundowany przez NFZ. Soczewki fakijne w gruncie rzeczy jednak nie są droższe od soczewek kontaktowych. Wydatki na te drugie rozkładają się wprawdzie na wiele lat, ale w praktyce mogą okazać się o wiele większe, a przy tym nie zapewniają stałego rezultatu. Zdecydowanie warto zatem rozważyć zabieg wszczepienia soczewek fakijnych.